♪ Smile Always ♪
Would you like to react to this message? Create an account in a few clicks or log in to continue.



 
HomeLatest imagesSearchRegisterLog in

Share | 
 

 Công tước triều Lê

View previous topic View next topic Go down 
AuthorMessage
Mèo Âu
北公爵夫人
-鋒-

Mèo Âu

Posts : 1524
Join date : 2009-09-06

Công tước triều Lê _
PostSubject: Công tước triều Lê   Công tước triều Lê I_icon_minitime08.10.10 12:00

Công tước triều Lê



_________________________________________


Dàn Bài :

I) Tước Công, lược qua các triều đại

II) Tước Công, rất hiếm từ đời Hán

III) Lý Trần

IV) Triều Lê : X-y-công

V) Triều Lê : X-quận-công

VI) Triều Lê : X-quốc-công

VII) Hoàng Lê Nhất Thống Chí: X-công

VIII) Quận phu nhân, Quốc phu nhân, Quốc-thái phu nhân

IX) Có nên kể tước tặng phong sau khi chết ?

_________________________________________



I) Tước Công, lược qua các triều đại

Công, hầu, bá, tử, nam đã có từ lâu; nhưng ở bên Tàu, nhà Chu là triều đại xác định rõ ràng lễ nghi chức vị.

Vua Vũ diệt được Trụ, phong đất cho các công thần, gọi là vua chư hầu, thế tập cha truyền con nối. các nước lớn thì vua chư hầu được tước công, như các nước: Tề, Tần, Tấn, Lỗ ,Trịnh, Tống...

Sự thế tập cha truyền con nối này được 500, 600 năm thì gặp trở ngại: nhiều nước chư hầu bị quyền thần soán ngôi. Cuối cùng chính nhà Chu bị nước Tần diệt.

Tần Thủy hoàng xưng Hoàng Đế, lập quận huyện, bãi bỏ chế độ chư hầu, thi hành luật pháp bạo tàn; vua trở thành độc tôn, hoàng gia trở nên tập đoàn cai trị độc nhất có quyền thế tập làm vua.

Hán lên thay Tần; vẫn áp dụng chế độ nhà Tần: lập quận huyện, bãi bỏ chế độ chư hầu, Khác một điều là luật pháp dễ thở hơn nhiều. Từ đó, Công, hầu, bá, tử, nam là tước chốn triều đình; và sự thế tập chỉ có giới hạn vài đời.

Không những thế, tước Công, rất hiếm kể từ đời Hán...



II) Tước Công, rất hiếm từ đời Hán

Lưu Bang lên ngôi, lập nhà Hán, ra ngay qui luật : chỉ phong vương cho người họ Lưu, phong cho các công thần tước Hầu. Từ đó bên Tàu, Tước Công rất hiếm: từ đời Hán , chỉ những trường hợp đặc biệt mới được phong tước công, còn ai nấy giỏi lắm chỉ mơ tước Hầu.

Kẻ quyền thần mong làm Hòang Đế, mới lấn lướt dần dần bằng tước công, rồi tước vương.

Ví dụ :

_Tào Tháo : tuy không dám làm Hòang Đế, nhưng mong con là Tào Phi chiếm ngôi, nên lấy tước công, rồi tước vương...

_Tư Mã Ý không muốn cướp ngôi, nên nhất định không nhận tước công.

(Sau này, Tư Mã Sư, Tư Mã Chiêu lộng quyền; nhưng khi đó Tư Mã Ý đã chết lâu rồi; không thể trách Tư Mã Ý được)

_Gia Cát Lượng không muốn cướp ngôi, nên dù quyền hành nghiêng nước mà nhất định chỉ giữ tước hầu

Đó là chuyện bên Tàu, ở nước ta thì có khác chút đỉnh.



III) Lý Trần

Triều Lý và Trần có rất ít người được phong tước công nếu không thuộc hoàng tộc.

- Triều Lý:

Xem Đại Việt Sử Ký Toàn Thư chỉ thấy Thái úy Lý Thường Kiệt được tước Khai quốc công mà thôi. (Thái úy Lý Thường Kiệt không phải là người hoàng tộc). Điều này cho thấy rằng không phải là người hoàng tộc, thì rất khó lòng được phong tước công.

Tuy thế, không phải là người hoàng tộc cũng có thể được phong đến tước vương ! Trích Đại Việt Sử Ký Toàn Thư :

{{...Phong Tô Hiến Thành làm Nhập nội kiểm hiệu thái phó bình chương quân quốc trọng sự, tước vương, giúp đỡ đông cung.}}


- Triều Trần:

Xem Đại Việt Sử Ký Toàn Thư chỉ thấy:

_Uy Túc công Văn Bích
_Văn Huệ công Quang Triều

Nhưng hai người này không đề họ, thì chắc là họ Trần !

Tuy thế, cũng có một ngoại lệ như dưới triều Lý: không phải là người hoàng tộc cũng có thể được phong đến tước vương ! Trích Đại Việt Sử Ký Toàn Thư:

{{Gia phong thái phó triều Lý là Phùng Tá Chu làm Hưng Nhân Vương}}

Sự kiện này có khác với triều Lý: ông Tô Hiến Thành là người tài đức, còn Phùng Tá Chu có lẽ được đền công lao trong việc cướp ngôi nhà Lý.



IV) Triều Lê : X-y-công

Qui luật từ đời Hồng Đức:

X-y-công: công là công tước, x-y là mỹ hiệu, hai chữ

Ví dụ: Triệu Khang công.

Đây là tước công cao nhất, vì dành cho hoàng thân, vương tử.

Đến đời Trung Hưng, loại tước công cao nhất này cũng được phong cho nhiều người họ Trịnh:

Ví dụ:

_Trịnh Văn làm Tung Nhạc công

_Trịnh Khải làm Dũng Lễ công

_Trịnh Lệ làm Quỳnh Nham công

Ngay cả đến vài người không ở họ Trịnh, như Hậu Trạch công Đặng Huấn; và cuối đời Lê, Bằng Trung Công Nguyễn Hữu Chỉnh.



V) Triều Lê : X-quận-công

Qui luật từ đời Hồng Đức:

Triều Lê, X-quận-công là tước phong cho công thần; X = một chữ, tên phủ huyện.

Ví dụ : Tấn-quận-công.

Lịch triều hiến chương loại chí, Phan Huy Chú: không phải người có công lao, danh vọng lớn, thì không được dự phong.

X-quận-công gọi tắt là Quận X. Như Quận Tấn là ông Tấn-quận-công

(chứ không phải là ông quận-công tên Tấn)

Về ‘tên phủ huyện’, với những danh tước, đời Lê Trung Hưng như:

_Lễ-quận-công

_Phú-quận-công

_Thọ-quận-công

_Phúc-quận-công

thật khó lòng nghĩ rằng Lễ, Phú, Thọ, Phúc là tên phủ huyện, dù tìm hoài thì cũng có thể tìm thấy phủ huyện có những chữ này. Có lẽ những chữ này chỉ để diễn tả đặc tính của vị quận công mà thôi.



VI) Triều Lê : X-quốc-công

Qui luật từ đời Hồng Đức:

Quốc-công là tước cao hơn quận-công. Làm nhân thần thì đến Quốc-công là tuyệt đỉnh rồi, nếu không muốn làm quyền thần ức hiếp vua.

Như quận-công, Quốc-công là X-quốc-công, với X = một chữ, tên phủ huyện.

Ví dụ: Tĩnh Quốc-công Lê Niệm (Vị này tài cao, công lớn, là dòng dõi (cháu nội) của nghĩa sĩ Lê Lai)


Cũng như quận công, về ‘tên phủ huyện’, với những danh tước, buổi sơ khởi đời Lê Trung Hưng như:

_Thái sư Hưng quốc công Nguyễn Kim

_Thái sư Lượng quốc công Trịnh Kiểm

_Thái phó Nhân quốc công Vũ Công Kỷ

_Vĩnh quốc công Hoàng Đình Ái

_Thái uý Trường quốc công Trịnh Tùng

thật khó lòng nghĩ rằng Hưng, Lượng, Nhân, Vĩnh, Trường là tên phủ huyện. Có lẽ những chữ này chỉ là mỹ hiệu (dù tìm hoài thì cũng có thể tìm thấy phủ huyện có những chữ này).



VII) Hoàng Lê Nhất Thống Chí: X-công

Cuối đời Lê , Nguyễn Hữu Chỉnh được phong tước Bằng Trung Công.

Hoàng Lê Nhất Thống Chí kể chuyện Bằng Trung Công Nguyễn Hữu Chỉnh sau khi thắng Dương Trọng Tế:

{{...Nhân việc này, triều thần lại kiến nghị tâu với vua thăng cho Chỉnh lên tước công một chữ (theo quan chế đời xưa, tước "một chữ" (nhất tự) là cao quý hơn tước có nhiều chữ. Ví dụ; Bằng công to hơn Bằng trung công), cho phép mở ra phủ quân Vũ thành, đúc con dấu Vũ thành và để Viện xu mật thống thuộc vào đấy.}}


Việc tước công một chữ này hơi lạ :

_Ông Phan Huy Chú không có nói đến luật phong này trong ‘Lịch triều hiến chương loại chí’

_Nguyễn Hữu Chỉnh là Bằng Trung Công , như vậy là cao quí nhất rồi, vì theo lẽ chỉ có hoàng thân mới được phong làm x-y-công.

_Khó lòng nói rằng Bằng công to hơn Bằng trung công vì Bằng công có thể hiểu là "ông Bằng" còn Bằng trung công là "công tước Bằng Trung"


Ta có thể xem việc "Bằng công to hơn Bằng trung công" như là một điều lệ chức tước có cuối đời nhà Lê (ngay từ đầu đời Lê Trung-hưng đã có nhiều ngoại lệ, tiếm phạm)



VIII) Quận phu nhân, Quốc phu nhân, Quốc-thái phu nhân

Quận phu nhân là vợ của quận-công.

Quốc phu nhân là vợ của quốc-công.

Quốc-thái phu nhân là mẹ của quốc-công. Xin đừng lầm với Quốc-thái phu nhân, trong Tam Quốc Chí, dùng để chỉ mẹ của Tôn Quyền (Lúc đó Tôn Quyền chẳng phải là công tước).

Quốc-thái phu nhân là mẹ của quốc-công. Đây là cách gọi mẹ của quốc-công. Còn tước của Quốc-thái phu nhân là Quận phu nhân, vì cha của quốc-công được phong làm quận-công.



IX) Có nên kể tước tặng phong sau khi chết ?

Có nhiều vị quan bá tước chỉ được tặng phong tước Công sau khi chết.

Con cháu những vị này có nên kể tước tặng phong đó không?

_Rất nên kể, bởi vì:

a) đa số chẳng được tặng phong tước Công sau khi chết. Ngay đến tước Hầu cũng khó được.

b) riêng triều Lê Trung Hưng, chúa Trịnh rất e ngại những người tước Công, Hầu: tước Công thì chỉ thua chúa mà thôi. Dĩ nhiên , chúa rất ‘hà tiện’ khi phong tước, kiểm soát gắt gao; hễ ai có vẻ trung với vua Lê nhiều hơn, thì khó lòng được tước Công, tước Hầu. Khi những người này chết rồi, thì chúa hết e ngại, phong tước Công, thoải mái! chỉ theo tài năng và công lao mà phong.


_____________

Sách tham khảo

Đại Việt Sử Ký Toàn Thư, Sử quan đời Trần và Lê

Hoàng Lê nhất thống chí, Ngô gia văn phái

Lịch triều hiến chương loại chí, Phan Huy Chú

Việt Nam Sử Lược, Trần Trọng Kim

Đông Chu Liệt Quốc

Hán Sở Tranh Hùng

Sử Ký, Tư Mã Thiên

Tam Quốc Chí Diễn Nghĩa, La Quán Trung, dịch giả Tử Vi Lang
Back to top Go down
http://dinhphong.forumn.org/
 

Công tước triều Lê

View previous topic View next topic Back to top 
Page 1 of 1

Permissions in this forum:You cannot reply to topics in this forum
♪ Smile Always ♪ :: Lịch sử và Thần thoại :: Việt Nam :: Nhà Lê★黎朝-

Smile Always♪
http://meoau.ace.st
Copyright © 2009

Free forum | ©phpBB | Free forum support | Report an abuse | Forumotion.com